Aile Terapisi

Aile Terapisi Nedir? Tarihçesi ve Detaylar

Aile ve çift terapisi; 1990 yılında Alman Bert Hellinger tarafından geliştirmiş bir yöntem olup, Hellinger terapisi olarak da bilinir. Afrika’ya giden Bert Hellinger hala şaman inanışlarına devam eden Zulu kabilesinden öğrendiği yöntemleri sistematik hale getirmiştir. Ateş etrafında toplanarak sorunlarına çözüm arayan Zulular, atalarının ruhlarını çağırarak onlardan yardım istemeleri bu yöntemin çıkış noktasıdır.

Soyaçekim sadece huy, kilo, güzel bir yüz ya da kanser gibi genetik faktörlerle sınırlı kalmaz aile büyüklerinin yaşadıkları ve bu yaşadıklarının etkileri de  kuşaktan kuşağa devredilir. Aile dizimi yöntemine göre ailedeki fertler tarafından yapılan olumsuz bir durumun  nesilden nesile aktarılır. Bu aktarım günümüzdeki aile bireylerinin birinde fiziksel ya da psikolojik bir sorun olarak ortaya çıkar. Bir örnekle açıklamak gerekirse büyük dedelerinden birinin ailesini terk etmesi sonucu yaşanılan güvenli bağlanma sorununun nesilden nesile aktarılarak en son kişinin kimseye güvenememesine neden olması şeklinde ortaya çıkabilmektedir.

Sistemik aile terapisi kişilerin sosyal çevresiyle ve bireyin çevresinde olan ilişkilerinin ruh sağlığı üzerindeki önemini vurgular. Aile dizimi terapisi yönteminin altında yatan gerçeklik ise bireylerin nesiller öncesinden başlayarak aile içerisindeki bireyler ile birbirini istemsizce etkilemesidir. Yani yakın zamanda ya da nesiller önce yaşanan haksızlık, göç, çeşitli travmatik olaylar sonradan aile bireylerinin bugünkü hayatlarını etkilemektedir. Geçmişte yaşanan bu olaylara fark etmeden takılıp kalındı ise önce bunun fark edilmesini sağlanır. 

Ailenin yaşadığı olumsuz olaylar DNA aktarımı sırasında kuşaktan kuşağa aktarılır. Aile ve çift terapisi ile; yaşanan zorlu ve sıkıntılı olayların üstesinden gelebilmek için grup halinde terapiye katılır. Bu seanslar sırasında aile bireyleri birbirleri hakkında daha çok bilgi edinirler. Bu durumda aile içinde daha yakın ilişkiler kurulmasını sağlar. Ailedeki tüm bireylerin problemleri yine aile içerisinde ele alınarak çözüm bulmaya çalışılır. Böylece çatışmaların önüne geçilerek aile üyelerinin ilişkileri düzenlenmiş olur. 

Aile dizimi terapisi son dönemlerde daha popüler bir hale gelmiştir. Çekirdek ailede başlayan iyileşme süreci topluma yayılarak genel bir değişme ve iyileşme süreci başlatır. Sadece anlık çözüm bulmak amacıyla değil bireyin karşılaştığı problemlerle baş etme becerisini geliştirdiği için uzun vadede etkisini gösteren bir yöntemdir. Bireyler aile içinde yaşadıkları problemler neticesinde korku, öfke kontrol, özgüven sorunları, kaygı, güven problemi, saldırganlık gibi olumsuz duygulardan terapiler sayesinde kurtulup toplumla uyumlu davranışlar hale gelebilir.

Aile ve Çift Terapisinden Kimler Yararlanabilir?

Aile ve çift terapisine; aile ilişkilerinde, eşiyle, çocuklarıyla hatta evlilik öncesinde sorun yaşayan herkes katılabilir. Kullanım alanı çok geniştir. Çünkü sadece sorun çözmeye odaklı görünse de aslında tüm psikolojik/psikiyatrik bozukluklar da diğer yöntemlerden de destek alarak kullanılabilir. Bazen ilaç takviyesiyle beraber de kullanılır. Bazı boşanma davalarında mahkeme yasal olarak aile terapisi tavsiye edilebilir.

Aile bireylerinin sadece birinde psikolojik bozukluklar görülmeye başlanmış ise tüm ailenin katılımı istenebilir. Çünkü sadece bir kişi de görülmeye başlanan sıkıntının temelindeki sebep aile sistemi olabilir. Böylece tüm ailenin desteği ile bu sorun bertaraf edilebilir. Gerekli görüldüğü takdirde aileyle kan bağı olmamasına rağmen aileyle yakın ilişki içerisinde bulunanlar da katılabilir.

Başlıca kullanım alanları şunlardır;

● Boşanma

● Cinayet

● Yeme bozuklukları

● Alkol ve madde kullanımı

● Psikoseksüel zorluklar

● Evlilik problemleri

● Çift ilişkileri

● Ani ölüm

● Kürtaj

● İş stresi

● Ekonomik problemler

● Göç

● Taciz/tecavüz

● Evlilik dışı çocuk sahibi olma  

● Ani ölüm

● Evlat verilme veya verme

● Duygusal istismar,şiddet,ihmal

● Aldatılma

● Kronik fiziksel rahatsızlıklar

● Terk edilme

● Okul problemleri

● İkinci evlilik ve çocuklar

● Yas süreçleri

● Çocuk ve ergen ruh sağlığı

Aile Terapisi Nasıl Yapılır?

Aile temelli olan bu yöntem de sadece psikolojik sorunlar yaşayan bireye odaklanılmaz ailenin genelinin iyileştirilmesi amaçlanır. Mesela çağımızın sorunu madde bağımlılığı şikayeti yaşayan bireye ailenin nasıl yaklaşması gerektiği konusunda bilgi sahibi olması sağlanır.

Aile ve çift terapisinin birden fazla yöntemi vardır. Bazıları grup halinde yapılırken bazıları da bireysel olarak yapılmaktadır. Grup halinde olanlarda kişinin kendisini ve aile dizimindeki akrabalarını temsil edecek kişilere ihtiyaç duyulabilir. Bu tarz seanslar için en az on kişinin olması gerekir. Bu sayı aile dizimindeki kişilere göre değişkenlik göstermektedir. 

Bireysel terapilerde ise terapist sürekli aile dizimindeki kişiler arasında yer değiştirmektedir. Aile bireyleri yerine objeler konulabilir. Grupta aile bireylerinin yerine geçenler duygu durumlarını temsil edecek şekilde rol yapar. Böylece olumsuz duygu ve düşünceler değiştirilmeye çalışılır. Seans sırasında aile fertleri iletişim kurarken nelere dikkat edilmesi konusunda bilinçlendirilir. Aile fertleri sandalyelere ya da koltuklara konumlandırılır. Bu konumlama esnasında aile fertlerinin sorunları ve ilişkileri hakkında bilgi verilir. En uzağa konulan bireyle sorunlar yaşadığı ya da ilişkisinin iyi olmadığı sonucuna varılabilir.

​

Bazı uygulamalarda aile üyelerinin hepsini aynı seansta bir araya gelirken, genellikle terapist aile üyelerinden biriyle ya da ikisiyle aynı anda veya çiftleri tek tek görebilir. Terapist aile üyelerinin baskı altında olmamasına dikkat etmelidir. Bireylerin duygularını açık bir şekilde dile getirebileceği bir ortam sunmalıdır.

Çekirdek ailenin dışından büyükanne ve büyükbabaların da terapiye katılması istenebilir. Bazı durumlarda aileyle birlikte yaşayan bireyler de terapide yer alabilir. Çocuk merkezli aile terapisinde bazen çocuğun öğretmeni, okulun rehberlik öğretmeni  ya da eğer ihtiyaç olursa sosyal hizmet uzmanları da seanslara katılabilir.

Aile Terapisine Hangi Durumlarda Başvurmak Gerekir?

İnsanın olduğu hiçbir ilişki tek düze gitmediği için evliliklerde sorunsuz ilerlemez. Gerek dış faktörlerden gerek de çiftlerden kaynaklanan sorunlar neticesinde çatlaklar çıkar. Bu çatlaklar bazen büyümeden eşler arasında çözümlenebilirken bazen de bir uzman yardımına ihtiyaç duyulur. Kişilerin karşılıklı konuşarak çözüm bulmadığı ya da bulamadığı bu problemler evliliği yavaş yavaş tüketir.

Aile içinde yaşanan rol karmaşası, var olan hiyerarşinin bozulması, aile içinde mecburen ya da isteyerek yapılan değişiklikler gibi durumlarla karşılaşıldığında terapiye başvurmak gerekir. Bu tarz problemler ruhsal problemlerin ortaya çıkmasına neden olabilir.

Yaşanan sorunlar karşılıklı hayal kırıklıklarına, evlilikten tatmin sorunlarına yol açar ve sonuç olarak kaos ortamı kaçınılmaz bir hal alır. Sık tekrarlanan kavgalar ve bu kavgaların dozunun artması aynı zamanda çözümü bulunmadan üzeri kapatılan sorunlar ruh sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bazen bu sorunlar iletişimin tamamen kopmasına ve eşlerin iki yabancıya dönüşmesine yol açar. Tüm bunlara rağmen eşler birbirini seviyorsa ve evliliklerine devam etmek istiyorlarsa bu sorunların bir çözümü olduğu unutulmamalıdır. Her iki tarafında istekli olduğu durumlarda daha hızlı bir sonuca ulaşıldığı gözlemlenmiştir.

Çiftler arasındaki sorunlara çözüm bulmak ve evliliği kurtarmak amacıyla yapılan bu terapilere eşlerden biri katılmak istemezse ikna yöntemine başvurulabilir. Terapistler de baskı yapmadan bireyi ikna edebilir. 

Çift terapisine gitmek  için tek şart çözülemeyen sorunlar olmamalıdır. Bu yöntemle kişiler daha sağlıklı iletişim kurmanın yollarını bulmaktadır. Böylece ileride karşılaşabilecekleri problemlere karşı güçlü savunma duvarları örmüş olurlar.

Aile Dizimi Terapisi Amacı

Aile dizimi terapisinin amacı; eşlerin ve diğer aile üyelerinin sağlıklı iletişim ve etkileşim kurmasını sağlamaktır. Birey iç dünyasında ailesiyle barışır. Aile sisteminin sıkıntıları giderilir. Aile bireylerini ortak bir paydada buluşturma amaçlanır. Böylece her türlü krize karşı ailenin dayanıklılığı artar. Toplumun çekirdeğini iyileştirirken geniş çerçevede de toplumun iyileşmesine katkı sağlamış ve bununla birlikte aile bağlarını kuvvetlendirmiş oluruz. 

Aile Terapisi Ne Kadar Sürer?

Aile ve çift terapisi süre anlamında karşılaşılan sorunların büyüklüğüne göre değişebilir. Ancak  ortalama 8–24 seans arasında sürmektedir. Haftada bir ya da iki gün uygulanmaktadır. Seans süresi 50-60 dakika kadardır. Çifte seans için bu süre 90 dakikaya çıkabilir. Hastanelerde ya da özel merkezlerde terapi seansları yapılabildiği gibi gelişen teknoloji ile beraber online olarak da gerçekleştirilebilir. Seanslara bazen tek kişi bazen de aile üyelerinin tümü katılmaktadır. Yine bazı durumlarda, seansa iki terapistin birlikte katıldığı da gözlemlenir.

Aile Terapisi Nerede Uygulanır?

Psikoterapistlerin özel bürolarında, ailenin yaşadığı evde, psikolojik danışma merkezlerinde, hastanelerin psikoterapi bölümlerinde, sosyal kurumlarda (kadın sığınma evleri,mülteci sığınakları gibi) bu hizmet sunulmaktadır. Bu kurumlarda aile terapisti ücretsiz yararlanabilecek bir alandır.  Aile dizimi terapisi fiyatları değişkenlik gösterir. Ücretler genel olarak seans sayısı ve süresine göre belirlenir. Aile terapisi ücretleri konusunda tavan ve taban fiyatları belirlenmiştir.

​

​

Aile Dizimi Terapistleri Kimlerdir?

Aile ve çift  terapisi ve aile danışmanlığı yapan kişilerin genel adına aile terapisti denir. Psikoloji ya da psikiyatri mezunu kişiler bu işi yapabilir. Bazı terapistler aile terapisi eğitimi alarak bu konuda uzmanlaşır. Aile danışmanlığı da kendi içinde cinsellik, mülteci aileler, aile içi şiddet gibi çeşitli kollara ayrılabilir. 

Aile dizimi terapisi için aile dizimi terapisi eğitimi almak şarttır. Bu alanda uzman olmuş kişiler tarafından  uygulanabilir. Bu terapi, diğer psikoterapi yöntemleri gibi değil uygulanış şekli itibariyle farklı olduğundan özel bir eğitim alınması gereklidir. 

Aile danışmanı bazen arabuluculuk yaşam koçluğu gibi alanlarda yardım alarak çalışabilirler. Aile terapisi kitap ya da makaleler okunarak takip edilebilir. Değişik seminerlerde alınan aile terapisi eğitimi ile belge alınabilir. Fakat bu konu tartışmaya açıktır.

Aile Terapisinin Faydaları

Ailenin tüm fertlerinin mutlu ve huzurlu bir şekilde bir arada yaşama fikri günden güne zorlaşmaktadır. Bunun için eskisine oranla daha fazla emek vermek zorunda kalıyoruz. Aile dizimi terapisi ile bireyden yola çıkılır. Bireyin geçmişinden gelen olaylar yüzünden ailede yaşanan sorunları gidermek  amaçlanır. Çözüme ulaşan sorunlar neticesinde birey ailesine karşı daha anlayışlı ve yapıcı olacaktır.

Bir çok sorunun temelinde iletişim eksikliği olduğu gözlemlenmiştir. Karşıt görüşler sorunun çözümüne inilmesini zorlaştırır. Bu tür sorunlar aile içinde kangrene dönüşmeden çözüm arayışına gidilmesi açısından aile dizimi tedavisi önemlidir.

Ayrıca aile dizimi terapisi eşlerin birbirlerinin iyi yönlerini görmezden gelirken; olumsuzluklara odaklanmasını engeller. Böylece çiftler birbirlerine ve ilişkilerine karşı pozitif bakabilme becerisi kazanır.

Aile Terapisi İçin Sakıncalı Gruplar?

Aile terapisinin yapılmasında sıkıntı olan gruplar da vardır. Bu gruplara terapinin yapılması durumu düzeltmekten öte daha çetrefilli bir hal almasına yol açabilir. Bu grupları şu şekilde sıralayabiliriz:

● Aile bireyleri arasında aşılması zor sırlar olan gruplar.

● Töre cinayeti gibi bireyin can güvenliğinin olmadığı gruplar.

● Seans sırasında bireylerin diğer aile fertleri tarafından baskı altında olduğu düşünülen gruplar.

● Ebeveynleri arasında  paranoid olanlar.

● Anti-sosyal aile bireyleri olanlar sakıncalı gruplar arasında incelenir

Aile Terapisi Kuramları Nelerdir?

Aile terapisi kavramlar ve yöntemler konusunda değişkenlik gösteren bir alandır. Bu alanlar dört başlık altında incelenebilir:

Yapısal Aile Terapisi

Yapısal aile terapisi, aile yapısını anlayabilmek için aile fertleri arasındaki ilişkilere odaklanılması gerektiğini söyler. Aile üyelerinin nasıl, kimle ve ne zaman iletişimde bulunduğuna dikkat eder. Bireylerin anlamak için; aile içindeki etkileşimlere odaklanır.

Yaşantısal Aile Terapisi

Yaşantısal aile terapisinin amacı, erken dönemde öğrenilen ve etkisiz kalan başa çıkma kalıplarını değerlendirerek içsel bütünlük ve ahenk oluşturmaktır. Bu yöntemin sonucunda kişinin özgüveni artar; etkili iletişim yöntemleri ve sorunları çözmek için değişik seçenekler bulmaları konusunda yardımcı olunur. Aile kurumunun işlevsellik kazanması için yeniden yapılanması, aile fertleri arasında daha iyi bir bağ ve iletişim kurulması terapinin temel hedeflerindendir.

Stratejik Aile Terapisi

Stratejik aile terapisi, bireysel sorunlar söz konusu olduğunda etkin bir şekilde kullanılır. Bireysel sorunların çözümü için somut hedefler belirlenir ve bu hedeflere ulaşmak için kullanılabilecek yöntemler oluşturulur. Bu yöntemde verilen ev ödevleri ile ilerleme kaydedilir.

Bowen Aile Terapisi

Bowen aile terapisi, kişinin kendi ailesinde yaşadığı sorunların, o ailenin geçmişindeki ilişki bağları anlaşılıp değiştirilene kadar düzelmeyeceği görüşünü savunur. Bu anlayış, aileyi iyi anlayabilmek için en az üç kuşağın değerlendirilmesi gerektiğini belirtir. Çünkü bu yöntem, kişiler arasında ortaya çıkan problemlerin kuşaklar öncesinde yaşamış aile fertlerinin kişisel özellikleriyle doğru orantılı olduğuna inanır. 

Aile dizimi Ankara başta olmak üzere pek çok şehirde yaygın bir hale gelmektedir. Erdem Psikiyatri uzman kadrosu ile gereken desteği siz değerli hastalarına sunar.